Ενσυναίσθηση, δηλαδή, σε νοιώθω. Μπορώ να μπω στη θέση σου, χωρίς να γίνω εσύ και να καταλάβω πώς αισθάνεσαι. Στα αγγλικά η λέξη είναι empathy από την ελληνική “εμπάθεια”, που όμως συνδέεται με το μίσος και την έντονη εχθρότητα ενώ αρχικά σήμαινε το έντονο πάθος. Η αγγλική λέξη, δηλώνει μία εντελώς διαφορετική σημασία και σχετίζεται με “την συμμετοχή στο πάθος, τη δυστυχία του άλλου μέχρι πλήρους ταυτίσεως”. Όπως η ελληνική συμπάθεια, αλλά οι Άγγλοι λένε “sympathy” και εννοούν την “εναρμόνιση με τα συναισθήματα του άλλου”. Τόσο πλούσια γλώσσα, τόσο ωραίες λέξεις και τις αφήνουμε αχρησιμοποίητες…..και ο Ομπαμα πέρυσι που την άκουσε ζήτησε από ένα κοριτσάκι να την ψάξει στο λεξικό!
Όπως και να έχει, ενσυναίσθηση, σημαίνει σε νοιώθω. Κάτι παραπάνω από το σε καταλαβαίνω. Δεν λειτουργεί γνωστικά, αλλά συναισθηματικά.
Το μεγαλύτερο εργαλείο επικοινωνίας, που όμως λίγοι το χρησιμοποιούν. Και αυτό γιατί οι περισσότεροι σκέφτονται τον εαυτό τους και δεν μπαίνουν καν στον κόπο να καταλάβουν πώς μπορεί να αισθάνεται ο απέναντί τους.
Σίγουρα έχεις ακούσει αυτή έκφραση “σε καταλαβαίνω” και σίγουρα σκέφτηκες…πώς είναι δυνατόν να με καταλάβει αφού είμαστε διαφορετικοί και δεν περνάει ότι εγώ; Εκεί είναι το μυστικό της ενσυναίσθησης. Δεν είναι ανάγκη να είσαι με κάποιον στην ίδια κατάσταση, είναι ανάγκη να προσπαθήσεις να καταλάβεις τον τρόπο σκέψης του. Να δεις μέσα από τα δικά του μάτια και να νοιώσεις μέσα από τα δικά του συναισθήματα.
Στα μικρά παιδιά, συνήθως λέμε “σε καταλαβαίνω γιατί και εγώ ήμουν σαν εσένα και τα έχω περάσει”. Το παιδί όμως δεν είναι ικανό να αντιληφθεί ό,τι του λες, γιατί πολύ απλά είναι παιδί. Αν όμως πεις, “πω πω πω σε καταλαβαίνω, και εγώ στη θέση σου θα ένοιωθα ακριβώς το ίδιο, έλα πες μου και άλλα”, τότε το παιδί θα αντιληφθεί ότι δεν το ματαιώνεις και μπορεί να σ εμπιστευτεί και να μοιραστεί μαζί σου όλα του τα συναισθήματα.
Στους μεγάλους, λειτουργεί ακριβώς το ίδιο. Το ότι χώρισε κάποιος και εσύ είσαι ακόμη δεσμευμένος, ή απολύθηκε και εσύ έχεις δουλειά, δεν σε φέρνει σε μειονεκτική θέση απέναντί του, αλλά σε πλεονεκτική δίπλα του. Προσπάθησε να τον καταλάβεις και να νοιώσεις την απόγνωση και την απογοήτευσή του, νιώσε την ματαίωση και την απόρριψη και τότε θα μπορέσετε να επικοινωνήσετε ουσιαστικά, θα του αφήσεις ελεύθερο πεδίο να σ εμπιστευτεί και να αισθανθεί ασφάλεια μαζί σου. Αν ξεκινήσεις λέγοντας, τί να του πω τώρα του ανθρώπου, εγώ έχω τη δουλειά μου, το σπίτι μου και τα παιδιά μου, τότε αυτόματα στέκεσαι απέναντι, τον κρίνεις για τις αδεξιότητες του και αρχίζεις να τον συμβουλεύεις πώς να γίνει ουσιαστικά σαν εσένα. Εσύ ο τέλειος! Τα ξέρεις και όλα! Δεν σε θέλει για την τελειότητά σου, σε θέλει για να καταλάβεις τον πόνο του!
Βέβαια, καλό είναι να μην μπερδεύεται η έννοια της ενσυναίσθησης με την έννοια του συμπάσχω. Η πρώτη σημαίνει κατανοώ τα συναισθήματά σου και είμαι εδώ να σ ακούσω προσεκτικά και να ακουμπήσεις πάνω μου. Η δεύτερη σημαίνει πονώ μαζί σου χωρίς απαραίτητα να καταλαβαίνω και τον λόγο που πονάς, ή αν ήμουν εγώ στη θέση σου δεν θα το περνούσα έτσι. Αλλά είμαι εδώ για σένα και πονάμε παρέα. Επίσης, ας μην μπερδεύουμε την καλοσύνη με την ενσυναίσθηση. Ο καλός άνθρωπος μπορεί να βοηθάει, αλλά να μην καταλαβαίνει πώς νοιώθει ο βοηθούμενος.
Κατανοώντας τα συναισθήματα του άλλου, μπορείς να δώσεις αιτίες και άρα να καταλάβεις τί τον οδήγησε σε μία συγκεκριμένη συμπεριφορά. Δεν χρειάζεται ούτε να συμφωνείς με αυτή, ούτε να την επικροτείς, αλλά ούτε και να την κρίνεις. Είναι δική του και προφανώς έχει λόγους. Κατανοώντας τους λόγους, προφυλάσσεις τον εαυτό σου από τον θυμό, ανακαλύπτεις τα βαθύτερά σου συναισθήματα και τελικά είσαι καλά με σένα, αλλά και καθαρός με τον άλλον. Ρωτώντας ότι δεν κατάλαβες, βοηθάς να αναδυθούν περισσότερα συναισθήματα και έτσι η παρουσία σου είναι ουσιαστική και σημαντική.
Η επικοινωνία είναι προϊόν μάθησης και μερικοί από τους πρώτους της κανόνες, είναι να είσαι καλός ακροατής, να μην κρίνεις, να μην διακόπτεις, να μην αναφέρεις τα δικά σου, να ακούς ότι δεν λέγεται παρατηρώντας τη γλώσσα του σώματος και αν μπορείς να ακουμπάς τον άλλον με τα χέρια σου. Είναι απίστευτα δύσκολο να περιγράψεις τα συναισθηματά σου, αλλά είναι εύκολο να ακούς τον άλλον να το κάνει. Αμοιβαία μάθηση, ευγνωμοσύνη, βοήθεια, σύμπραξη. Ενσυναίσθηση.