Τέσσερις θεραπευτές μοιράζονται τις ιστορίες τους από την ξαφνική «εξαφάνιση» των θεραπευόμενων και τι έμαθαν μέσα από την εμπειρία τους.
Σε όλους μας έχει συμβεί. Ίσως ορισμένοι από εμάς να νιώθουμε ένοχοι για αυτό. Μερικές φορές είναι ευκολότερο να αγνοήσετε ένα πρόσωπο, ειδικότερα όταν έχετε λάβει ένα email από τον ενοχλητικό σας γείτονα ή ένα μήνυμα στο κινητό σας από ένα βαρετό πρόσωπο με το οποίο βγήκατε την περασμένη εβδομάδα ή ένα φωνητικό μήνυμα από τον τεμπέλη συνεργάτη σας που περιμένει από εσάς να τα κάνετε όλα.
Μερικές φορές μας είναι ευκολότερο να αγνοήσουμε τους άλλους από το να τους απαντήσουμε. Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτή η πράξη «εξαφάνισης» (ghosting) είναι ένα υποπροϊόν της φθίνουσας προσωπικής αλληλεπίδρασης. Άλλοι ισχυρίζονται ότι συμβαίνει επειδή είμαστε απλά πολύ απασχολημένοι για να δώσουμε προτεραιότητα στα μικρά πράγματα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί θεραπευτές βλέπουν θεραπευόμενους οι οποίοι «εξαφανίζονται» από την θεραπεία.
Τέσσερις θεραπευτές αναγνωρίζουν ότι παρόλο που η αδιαφορία των θεραπευόμενων μπορεί να προκαλέσει πλήγμα στην κλινική αυτοπεποίθηση του θεραπευτή, είναι επίσης μια ευκαιρία να γίνουμε ως θεραπευτές περισσότερο ευαίσθητοι, διαισθητικοί και αποτελεσματικοί.
1. Σεβαστείτε το δισταγμό των θεραπευόμενων και αφήστε την πόρτα ανοιχτή
Στις αρχές της καριέρας μου, δούλευα με μια γυναίκα, την Ντενίζ, που βρισκόταν σε ένα πολύ δύσκολο γάμο. Υπήρχαν πολλοί λόγοι για να παραμείνει σε αυτόν και πολλοί λόγοι για να φύγει. Λίγες εβδομάδες αργότερα, κατέστη σαφές ότι η Ντενίζ δεν θα ένιωθε ποτέ ευτυχισμένη αν παρέμενε με τον σύζυγό της. Ξαφνικά, δεν εμφανίστηκε σε μία από τις συνεδρίες μας. Της τηλεφώνησα, αλλά δεν απάντησε. Περίμενα λίγες μέρες, και της έστειλα ένα email.
Λίγες μέρες μετά αφότου δεν έλαβα καμιά απάντηση, αποφάσισα να της στείλω ένα γράμμα. Της είπα ότι της γράφω για να διαπιστώσω αν σχεδίαζε να συνεχίσει τη θεραπεία. Αν όχι, ρώτησα αν μπορούσε να μου πει αν υπήρχε κάτι που είχα πει ή είχα κάνει που την έκανε να αισθάνεται άβολα ή αν είχε κάποιες ανησυχίες που θα μπορούσαμε να συζητήσουμε. Την κάλεσα επίσης να έρθει για μια τελευταία συνεδρία για να μπορέσουμε τουλάχιστον να μιλήσουμε γιατί η θεραπεία τελειώνει. Είπα ότι αν δεν λάμβανα νέα της, της ευχόμουν τα καλύτερα. Για δύο χρόνια, δεν πήρα καμία απάντηση.
Ξαφνικά, μια μέρα, δέχθηκα ένα τηλεφώνημα. Η Ντενίζ ήθελε να επιστρέψει στη θεραπεία. Είχε τελειώσει το γάμο της και ήθελε να δουλέψει για να βγει από τη θλίψη της, μου είπε. Όταν ξεκινήσαμε και πάλι τη θεραπεία, ανέφερε πόσο είχε εκτιμήσει το γράμμα, ειδικά ότι ήταν χειρόγραφο. Της άρεσε που αυτή η κίνηση δεν ήταν ενοχλητική και ήταν ειλικρινής. Άνοιξε μια πόρτα, είπε, για να επιστρέψει στη θεραπεία όταν θα ήταν έτοιμη.
Τελικά έμαθα ότι η Ντενίζ δεν ήταν έτοιμη να τελειώσει τον γάμο της κατά τη διάρκεια του πρώτου μας γύρου θεραπείας. Ενώ δεν την πιέζα να χωρίσει, όσο περισσότερο μιλούσαμε, τόσο πιο σαφές γινόταν για εκείνην ότι ο γάμος θα τελείωνε. Δεν είχα δει καμία εμφανή δυσφορία από αυτήν, αλλά άκουγα τις επιφυλάξεις της για το διαζύγιο. Δεν ήταν έτοιμη να πάρει διαζύγιο και αν κάποιος δεν είναι έτοιμος για αλλαγή, είναι σημαντικό να το σεβαστούμε ως ψυχολόγοι.
Αισθάνομαι συχνά ότι η κουλτούρα των εφαρμογών γνωριμιών (dating apps), που απορρίπτουν υποψήφιες γνωριμίες ανάλογα με τις διαθέσιμες επιλογές και η «εξαφάνιση» ενός συντρόφου σε μία σχέση, έχουν επηρεάσει και άλλους τομείς της ζωής μας. Όμως οι θεραπευτές έχουν την ευκαιρία να το μεταβολίσουν σε κάτι διαφορετικό.
Η διακοπή είναι μια πραγματικότητα της ψυχοθεραπείας που δεν συζητιέται ιδιαίτερα, όμως συμβαίνει μερικές φορές. Κάποιες χρήσιμες ερωτήσεις είναι: Πώς μπορούμε να χειριστούμε την κατάσταση όταν συμβαίνει; Πώς μπορούμε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα, με τρόπο που δεν είναι ενοχλητικός, αλλά με σεβασμό; Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα τέλος στη θεραπεία που να είναι πιο αληθινό;
2. Η λήξη της θεραπείας προκαλεί αμηχανία στους θεραπευόμενους
Ο Σον απέφευγε τους ανθρώπους και ήταν πολύ μοναχικός. Ήταν γύρω στα 30 και είχε έντονο κοινωνικό άγχος. Ήταν τόσο αγχωμένος που ένιωθε νευρικός ακόμη και να κοιτάξει στα μάτια το σερβιτόρο στο εστιατόριο. Στις περισσότερες συνεδρίες μας δεν μπορούσε να με κοιτάξει στα μάτια. Αλλά περισσότερο από οτιδήποτε, ο Σον ήθελε να μπει σε μια σχέση.
Σε αρκετές περιπτώσεις, ο Σον δεν εμφανιζόταν για τις προγραμματισμένες συνεδρίες του. Όταν συνέβαινε αυτό, ήξερα ότι ήταν επειδή επεξεργαζόταν κάτι για το οποίο δεν αισθανόταν άνετα να μιλήσει. Ευτυχώς, στο τέλος επέστρεφε και συνεχίζαμε να δουλεύουμε. Ξεκινούσε να μιλάει για τις ανησυχίες του και πόσο δύσκολο ήταν για εκείνον να πει αυτό που ήθελε. Τον έβλεπα για αρκετά χρόνια ώσπου τελικά, ξεκίνησε μια σχέση.
Όταν ο Σον διέκοψε τελικά τη θεραπεία, το έκανε ακυρώνοντας μια επερχόμενη συνεδρία την οποία δεν επαναπρογραμμάτισε ποτέ. Υποψιάζομαι ότι δεν θα μπορούσε να διαχειριστεί τη λήξη της θεραπείας από κοντά, πρόσωπο με πρόσωπο. Δεν είχαμε ποτέ την ευκαιρία να μιλήσουμε για τη δουλειά που είχε κάνει ή για τις επιτυχίες του και τους συνεχείς αγώνες του. Λίγες εβδομάδες αργότερα του άφησα ένα μήνυμα στον τηλεφωνητή. Υποθέτω ότι ο λόγος που δεν έχω ακούσει νέα από εσάς είναι ότι δεν θέλετε να συνεχίσετε τις συνεδρίες, είπα. Μου άρεσε πολύ να δουλεύω μαζί σας και σας εύχομαι το καλύτερο.
Είπα επίσης στον Σον ότι αν ήθελε ποτέ να επιστρέψει στη θεραπεία, θα ήμουν ευτυχής να δουλέψω μαζί του στο μέλλον. Όταν του έστειλα τον λογαριασμό για τις τελευταίες μας συνεδρίες, συμπεριέλαβα μια μικρή σημείωση που έλεγε: Ελπίζω να είστε καλά. Μου άρεσε που δουλέψαμε μαζί. Φαντάζομαι ότι εάν οι θεραπευόμενοι θέλουν να συνεχίσουν, θα το κάνουν. Ξέρουν πώς να επικοινωνήσουν μαζί μας. Λίγες εβδομάδες μετά την αποστολή του λογαριασμού, ο Σον έστειλε ένα email, ευχαριστώντας για τη βοήθειά μου.
Ενώ είναι πάντα πιο υγιές να έχουμε μια συζήτηση «πρόσωπο με πρόσωπο» για κάτι που είναι πολύ δύσκολο να δουλέψουμε στη θεραπεία, αν κάποιος δεν μπορεί να το κάνει αυτό, πρέπει να σεβόμαστε την απόφασή του. Θα ήταν μια αποτυχία ενσυναίσθησης να μην δεχθούμε τη συμπεριφορά των θεραπευόμενών μας. Επίσης, νομίζω ότι πολλές φορές οι θεραπευόμενοι μετά τη διακοπή, αισθάνονται άσχημα γιατί ενδεχομένως, να πιστεύουν ότι βλάπτουν τα συναισθήματα του θεραπευτή ή ότι τον εκνευρίζουν. Θέλω να γνωρίζουν ότι έχω λάβειι το μήνυμά τους καθαρά και δυνατά, ότι το σέβομαι και ότι δεν έχω κάποια πικρία γι’ αυτό.
Καθώς ακούτε τους θεραπευόμενους να μιλούν, συνήθως μπορείτε να διακρίνετε αν είναι αποφευκτικοί ή παλεύουν να δώσουν τέλος στις σχέσεις τους. Από την εμπειρία μου, αυτοί οι άνθρωποι θα αντιμετωπίσουν δυσκολία να τελειώσουν τη θεραπεία αυτοπροσώπως. Το να πει κανείς δεν αισθάνομαι ότι είμαστε στο σωστό δρόμο και νομίζω ότι πρέπει να βρω έναν άλλο θεραπευτή, χρειάζεται πολλά κότσια. Δεν ξέρω αν θα μπορούσα να πω κάτι τέτοιο. Η ευκαιρία επιδιόρθωσης των σχέσεων είναι ένα προνόμιο και ορισμένες φορές δεν το έχουμε.
3. Βεβαιωθείτε ότι οι θεραπευόμενοί σας ξέρουν ότι αξίζουν τον χρόνο σας
Όταν με κάλεσε για πρώτη φορά ο Ντάνιελ, είπε ότι είχε πρόβλημα με το γάμο του, το συνηθισμένο πρόβλημα, μου εξήγησε με υπονοούμενα. Ο Ντάνιελ ήταν παντρεμένος 27 χρόνια και είχε δύο κόρες τις οποίες αγαπούσε πάρα πολύ. Προγραμματίσαμε μια συνεδρία για την επόμενη εβδομάδα. Όταν έφτασε η ημέρα της συνεδρίας μας, ο Ντάνιελ κάλεσε από το αυτοκίνητό του να μου πει ότι θα αργούσε. Μέχρι να φτάσει, θα είχαμε μόνο 20 λεπτά για να μιλήσουμε. Δεν πρόκειται να έχουμε πολύ χρόνο, του είπα και τον ρώτησα αν θα μπορούσε να μιλήσει καθώς οδηγούσε. Δεν μπορώ να το αναλύσω αυτό τώρα, απάντησε ο Ντάνιελ. Ένιωσα λίγο ενοχλημένος και υποψιάζομαι ότι δεν το έκρυψα πολύ καλά μόλις έφτασε.
Δεδομένου του περιορισμού του χρόνου, ήθελα να ξεκινήσω το συντομότερο δυνατό. Κάθισε, του είπα με έναν τρόπο που πιθανότατα φάνηκε κάπως επιτακτικός. Τώρα, πες μου, ποιος είναι ο σκοπός της συνάντησής μας; Ήταν μια κακή επιλογή λέξεων και μία ακόμη χειρότερη μεταβίβαση. Ο Ντάνιελ κοκκίνισε και κοίταξε νευρικά το δωμάτιο. Πέρασαν λεπτά. Ίσως δεν έχουμε αρκετό χρόνο, είπε. Έχουμε αρκετό χρόνο, απάντησα. Και πάλι, ήμουν πολύ αμετάκλητος και μια βαριά σιωπή έπεσε ανάμεσα μας.
Νομίζω ότι είμαι ομοφυλόφιλος, μου είπε ήρεμα. Σταύρωσε τα χέρια του, αισθανόμενος σαφώς ευάλωτος. Είχαμε πέντε λεπτά στη διάθεσή μας. Αυτό είναι κάτι που σίγουρα μπορούμε να συζητήσουμε, είπα στον Ντάνιελ, ο οποίος έγνεψε ήρεμα. Εκείνη τη στιγμή, ήξερα ότι θα του ήταν δύσκολο να ανακάμψει από τη ζημιά που είχα κάνει. Ο Ντάνιελ πιθανώς το κατάλαβε. Παρόλο που του έστειλα γραπτό μήνυμα και άφησα και φωνητικό μήνυμα, δεν είχα ποτέ ξανά νέα του.
Κοιτάζοντας πίσω, γνωρίζω ότι έβλαψα τη θεραπευτική σχέση αντιμετωπίζοντας ένα τέτοιο λεπτό ζήτημα με ανυπομονησία. Πλέον, το έχω ως αυτοσκοπό να αφιερώνω χρόνο για να επιτρέπω στους θεραπευόμενους να μοιράζονται τα τρωτά τους σημεία χωρίς να τους διακόπτω ή να αφήνω τα προσωπικά συναισθήματά μου να παρεμβάλλουν, ακόμα κι αν σημαίνει ότι φεύγω αργότερα από το γραφείο. Στο κάτω κάτω, η θεραπεία δεν είναι για μένα. Είναι για τους θεραπευόμενούς μου και όντας όσο το δυνατόν περισσότερο παρών στο πλήρες πλαίσιο της ανθρώπινης φύσης τους.
4. Η διακοπή της θεραπείας μπορεί να είναι μια ευκαιρία για την επιδιόρθωση της θεραπευτικής συμμαχίας
Έβλεπα τη Μαίρη θεραπευτικά για κάποιο χρονικό διάστημα. Σε μια συνεδρία, δουλεύαμε ένα ιδιαίτερα δύσκολο ζήτημα όταν ξαφνικά απογοητεύτηκε. Νιώθω ότι ανοίγουμε πολλά θέματα, πολύ γρήγορα, είπε. Είχαμε κάνει καλή δουλειά και νόμιζα ότι ήμασταν στα πρόθυρα μιας ανακάλυψης. Όταν η Μαίρη δεν εμφανίστηκε για την συνεδρία της την επόμενη εβδομάδα, ήξερα ότι θα είχε κατακλυστεί από την ενδεχόμενη ανακάλυψη και είχε αποφασίσει να τερματίσει τη θεραπεία.
Όταν οι θεραπευόμενοι τερματίζουν τη θεραπεία, ο θεραπευτής πρέπει να σκεφτεί πώς συνέβαλε και ο ίδιος σε αυτό. Θα μπορούσε να έχει υπάρξει παραβίαση της θεραπευτικής σχέσης που άφησε τον θεραπευόμενο να αισθάνεται ντροπή ή θυμό. Σκέφτηκα πάλι τα συγκεκριμένα θέματα που η Μαίρη είχε δουλέψει πριν τερματίσει τη θεραπεία, για να δω αν κάτι ξεχώριζε και αν θα μπορούσα να το έχω χειριστεί διαφορετικά.
Όταν ένας θεραπευόμενος τερματίζει τη θεραπεία, μου αρέσει να του δίνω λίγες μέρες, πριν να επικοινωνήσω μαζί του. Βέβαια, δεν είναι καλό να περιμένετε πάρα πολύ καιρό για να επικοινωνήσετε μαζί του. Μπορεί, ο θεραπευόμενος σας να το ερμηνεύσει αυτό ως εγκατάλειψη. Όταν πρόκειται να πείτε αυτά που θέλετε, μην είστε πιεστικοί. Προσεγγίστε τον με τέτοιο τρόπο ώστε να γνωρίζει ότι είστε εκεί γι’ αυτόν και όχι για να τον επιπλήξετε.
Το μήνυμά σας μπορεί να είναι τόσο απλό: Παρατήρησα ότι χάσατε τη συνεδρία μας πριν από λίγες ημέρες. Δουλεύαμε πάνω σε μερικά δύσκολα πράγματα και θέλω να σας ενημερώσω ότι είμαι εδώ για εσάς και ελπίζω να έχω νέα έτσι ώστε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας.
Πάντα ενθαρρύνω τους θεραπευόμενους που εγκαταλείπουν να προσπαθήσουν να επιστρέψουν στη θεραπεία για μια τελευταία συνεδρία. Τους βοηθά να πάρουν το χρόνο τους και να συνειδητοποιήσουν τι έχουν κερδίσει ώστε να κάνουν ένα σχέδιο για το μέλλον. Τέλος, αποφύγετε να μιλάτε πολύ όταν αφήνετε μήνυμα. Διαφορετικά, μπορεί να κάνετε τους θεραπευόμενους να νιώθουν ακόμη πιο αμήχανοι επειδή έχασαν τη συνεδρία.
Ήξερα ότι δεν έπρεπε να κυνηγήσω τη Μαίρη, αλλά ήταν καλύτερο να της υπενθυμίσω με σεβασμό ότι ήμουν εδώ για εκείνη. Λίγες εβδομάδες μετά το φωνητικό μήνυμα, η Μαίρη τηλεφώνησε να εκφράσει το ενδιαφέρον της για την επιστροφή της στη θεραπεία. Ίσως πηγαίναμε πολύ γρήγορα, της είπα τηλεφωνικά. Ίσως όλα αυτά τα πράγματα που βγήκαν, να ήταν πολύ δύσκολα να αντιμετωπιστούν εκείνη τη στιγμή.
Αυτή η νέα ειλικρίνεια ανάμεσα στη Μαίρη και σε μένα, βοήθησε στη δημιουργία μιας σχέσης όπου θα μπορούσαμε να συζητήσουμε τη δυναμική μας και όχι να αξιολογούμε πώς αισθανόταν σε συγκεκριμένες στιγμές της θεραπείας.
Αποφασίσαμε ότι έπρεπε να μάθω να επικοινωνώ μαζί της περισσότερο και έπρεπε να μιλάει περισσότερο όταν κάτι την ενοχλούσε. Ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμο επειδή έμαθε ακόμη και να επικοινωνεί καλύτερα έξω από τη θεραπεία, συνειδητοποιώντας καλύτερα τα συναισθήματά της σε δύσκολες καταστάσεις.
Ενθαρρύνω τους θεραπευτές να μην είναι πολύ αυστηροί με τη διακοπή της θεραπείας. Γενικότερα στην κοινωνία μας παρατηρούμε ένα μεγάλο μοτίβο ακύρωσης, σε μεγάλο βαθμό επειδή η τεχνολογία μας επιτρέπει να το πράξουμε εύκολα. Το βάρος της «διακοπής» δεν βιώνεται τόσο βαριά, όταν στέλνουμε ένα email αντί να κάνουμε μια τηλεφωνική κλήση ή μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο.
Πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι είμαστε πολύ απασχολημένοι, οπότε μερικές φορές, μας επιτρέπουμε να ακυρώσουμε κάποια πράγματα χωρίς πολύ σκέψη. Νομίζω ότι τις περισσότερες φορές που οι θεραπευόμενοι αγνοούν τον θεραπευτή, είναι πιθανότατα επειδή αντιμετωπίζουν μια δυσκολία στο να αποφασίσουν πώς να πουν αντίο ή νομίζω ότι τους είναι πολύ δύσκολο να κανονίσουν μια ημερομηνία για να δώσουν τέλος στη θεραπεία.
Πηγή: psychotherapynetworker.org
Απόδοση – Επιμέλεια: ΤherapyNetwork.eu