Καταρχήν, είναι σημαντικό να γίνει ξεκάθαρο, ότι δεν μπορούμε να ονομάζουμε ψυχοσωματικά, όλα τα σωματικά συμπτώματα. Θα πρέπει με την καθοδήγηση του γιατρού, να είμαστε απολύτως σίγουροι ότι δεν υπάρχει καμία οργανική αιτία. Μόνο τότε ένα σύμπτωμα από σωματικό θα ονομαστεί «ψυχοσωματικό» με στόχο να γίνει άλλου είδους θεραπεία – ψυχολογική. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι το σύμπτωμα είναι «στο μυαλό σου» ή «ιδέα σου». Οι ψυχοσωματικές ασθένειες δεν είναι λιγότερο αληθινές από τις κοινές ασθένειες. Τα συμπτώματά τους έχουν ‘σάρκα και οστά’ και μπορεί να κλιμακωθούν και να έχουν δυσάρεστη κατάληξη. Δεν είναι ‘φαντάσματα’, αλλά υπαρκτές σωματικές διαταραχές, που χρειάζονται θεραπεία και δεν περνάνε «από μόνες τους».
Η εμφάνιση ενός ψυχοσωματικού συμπτώματος σημαίνει ότι με κάποιο τρόπο δόθηκε χώρος και χρόνο στο σώμα να «πάρει το λόγο», να κινητοποιήσει τον άνθρωπο, να τον κάνει να σκεφτεί, να δει τι του συμβαίνει. Το σώμα καλείται να κάνει μια πολύ δύσκολη δουλειά: να εξωτερικεύσει συναισθήματα, συγκρούσεις, πιέσεις, άλυτες καταστάσεις… όλα όσα πρέπει να ξεχαστούν, να καταχωνιαστούν, να ξεπεραστούν στο πλαίσιο της «υπομονής» που έχει μάθει ο καθένας να κάνει, στο πλαίσιο «να μη φέρω κάποιον σε δύσκολη θέση και τον στεναχωρήσω», στο πλαίσιο του «να μην είμαι εγώ εκείνος που θα φέρω αναστάτωση».
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα αποτελούν τη σωματοποιημένη εξωτερίκευση όλων των παραπάνω. Δεν γίνεται να πιέσω τον εαυτό μου να πρέπει να νοιώσει καλά την ώρα που δεν νοιώθει. Κι αν το καταφέρω, για πόσο διάστημα και με τι κόστος. Δεν γίνεται να προσποιούμαι ότι όλα είναι εντάξει, γιατί δεν θέλω να είμαι εγώ αυτός που θα φέρει αντίρρηση ή θα προκαλέσει μια αναστάτωση. Κι αν το κάνω, έχω χάσει τον εαυτό μου. Τον πραγματικό μου εαυτό, όχι εκείνον που θέλω οι άλλοι να βλέπουν.
Το σύμπτωμα, λοιπόν, κάνει ακριβώς αυτή τη δουλειά: έρχεται να μας υπενθυμίζει ότι είμαστε ανθρώπινοι. Το σώμα μέσω του συμπτώματος θυμάται ό,τι έχει προσπαθήσει να ξεχάσει ο νους. Αποτελεί μόνο την πρόσοψη για κάτι βαθύτερο. Το σώμα αποθηκεύει και οι σωματοποιήσεις και οι ψυχοσωματικές εκδηλώσεις γίνονται φορείς της βιολογικής μνήμης του ανθρώπου. Αυτό που παρουσιάζεται στο «εδώ και τώρα» σαν ένα ανησυχητικό και ακατανόητο σύμπτωμα, πρέπει να αποκρυπτογραφηθεί, να διαβαστεί. Έτσι, τα συμπτώματα γίνονται οι θεματοφύλακες μιας μνήμης που θα έπρεπε να απορριφθεί, συναισθημάτων που θα έπρεπε να καταχωνιαστούν, πιέσεων που έπρεπε να υφίστανται.
Όταν λοιπόν, εμφανίζεται ένα σύμπτωμα το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι «να αγχωθούμε»: να ψάξουμε, να καταλάβουμε, να δούμε τι μας συμβαίνει. Όχι σε σχέση με το σύμπτωμα, αλλά σε σχέση με τον εαυτό μας αυτή τη φορά. Μόνο έτσι θα κινητοποιηθούμε προς την αλλαγή. Αν θα πρέπει και πάλι «να μην αγχωθούμε» με κάτι που συμβαίνει στο σώμα μας, επαναλαμβάνουμε το μηχανισμό που δημιούργησε το σύμπτωμα και που θα δημιουργήσει κι άλλα στο μέλλον.
Τα συστήματα που επηρεάζονται πιο συχνά από ψυχοσωματικές διαταραχές είναι αυτά του αναπνευστικού και του γαστρεντερικού.
Οι γαστρεντερικές παθήσεις περιλαμβάνουν το έλκος, τη σπαστική κολίτιδα ή το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου. Ψυχοσωματικά προβλήματα μπορεί να είναι οι πονοκέφαλοι, οι παιδικές αλλεργίες, και δερματικές παθήσεις
Μερικοί επιστήμονες κατατάσσουν στις γαστρεντερικές παθήσεις τη νευρική ανορεξία και τη βουλιμία. Άλλα ψυχοσωματικά προβλήματα μπορεί να είναι οι πονοκέφαλοι, οι παιδικές αλλεργίες, και δερματικές παθήσεις (νευροδερματίτιδα,εκζέματα,αλλεργίες).
Σύμφωνα με τη θεωρία της πυρηνικής σύγκρουσης (Alexander, 1950) οι ψυχοσωματικές διαταραχές προκαλούνται από ασυνείδητες συγκρούσεις. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε την τάση να σωματοποιούμε ή ασυνείδητα να προκαλούμε σωματικά ατυχήματα σε καταστάσεις όπου η ψυχική επίδραση των συμβάντων ξεπερνάει τις συνηθισμένες μας άμυνες ενάντια στον ψυχικό πόνο.
Είναι συνηθισμένο για μερικούς ανθρώπους να παρουσιάζουν ψυχοσωματικά συμπτώματα ύστερα από αλλαγές στη ζωή τους ή συναισθηματικές απογοητεύσεις, όπως είναι ο θάνατος κάποιου αγαπημένου τους προσώπου, μια μετακόμιση, το διαζύγιο, τα οικονομικά προβλήματα, η αλλαγή εργασίας, οι διαταραγμένες προσωπικές σχέσεις, το άγχος εξετάσεων και οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να προκαλέσει στρες στον καθένα. Γιατί όμως σε κάποιους αυτά τα καθημερινά θέματα να προκαλούνε ψυχοσωματικά συμπτώματα ενώ σε κάποιους άλλους όχι;
Η διαφορά βρίσκεται στον τρόπο που ερμηνεύει και αντιμετωπίζει ο καθένας αυτά τα προβλήματα στη ζωή του. Αυτός ο τρόπος καθρεφτίζεται στην ψυχή μας και κατ’ επέκταση στο σώμα μας. Οι ημικρανίες από τις οποίες μπορεί κάποιος να ταλαιπωρείται είναι εκεί για να του υπενθυμίζουν την ψυχολογική τους κατάσταση και τα συναισθήματα που δεν συνειδητοποιεί ή προσπαθεί να ξεχάσει.
Φανταστείτε απλά το άγχος που σας προκαλεί μια εσωτερική σας σύγκρουση του «τι θέλω να κάνω» με το «τι πρέπει να κάνω». Αυτή τη στιγμή έρχεται η ημικρανία να «λύσει» τη σύγκρουση σας, ξεχνώντας ταυτόχρονα το άγχος σας αφού πια εστιάζεται στην ημικρανία. Έχετε όμως πραγματικά λύσει τη σύγκρουση μέσα σας? Όχι. Και την επόμενη φορά θα βιώσετε πάλι το ίδιο άγχος, και έπειτα θα έρθει η ημικρανία μπαίνοντας έτσι σε έναν φαύλο κύκλο που μόνον εσείς μπορείτε να διακόψετε.
Ψυχοσωματικοί αποκαλούνται οι άνθρωποι, οι οποίοι συνηθίζουν να εκδηλώνουν ψυχοσωματικά προβλήματα απέναντι σε κάθε αύξηση της ψυχικής έντασης. Σύμφωνα με τους Nemiah και Σιφναίο, οι ψυχοσωματικοί ασθενείς χαρακτηρίζονται από πλήρη ασυνειδητότητα των συναισθημάτων τους ή πλήρη ανικανότητα λεκτικής έκφρασης τους, συνειρμοί που χαρακτηρίζονται από απουσία φαντασίας (για παράδειγμα εξαντλητική αναλυτική περιγραφή γεγονότων ή καταστάσεων), και αδυναμία να διαχωρίσουν τις συγκινήσεις από τη σωματική αίσθηση. Τα χαρακτηριστικά αυτά της προσωπικότητας ονομάζονται αλεξιθυμία.
Σύμφωνα με τη νευροβιολογία, η αλεξιθυμία μπορεί να έχει σχέση με τη λειτουργική αποσύνδεση των δύο ημισφαιρίων. H αλεξιθυμία είναι ένα χαρακτηριστικό που δύσκολα θεραπεύεται. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι η ομαδική ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματικότερη στους ψυχοσωματικούς ασθενείς από την ατομική. Στα πλαίσια της ομάδας υπάρχει η δυνατότητα συναισθηματικής έκφρασης και εξερεύνησης φαντασιακού υλικού και ονείρων.
Όπως στις σχέσεις μας σταματήσαμε να ακούμε τον άλλον, έτσι σταματήσαμε ν ακούμε και το σώμα μας. Για να είμαστε υγιείς και σε καλή επικοινωνία, οφείλουμε να αφουγκραζόμαστε τα σημάδια και κατ επέκταση τις ανικανοποίητες μας ανάγκες. Και φυσικά, στον βαθμό που μπορούμε, να τις ικανοποιούμε.
πηγή :http://www.kepsy.gr/ και http://sciencearchives.wordpress.com/